
Nie trzeba nikogo kierującego się zdrowym rozsądkiem przekonywać, że posiadanie gaśnicy w samochodzie, ciągniku czy kombajnie rolniczym jest niezbędnym wyposażeniem pojazdu, który powinien znajdować się zawsze pod ręką w przypadku powstania pożaru. To samo odnosi się do miejsc, w których odbywa się produkcja rolna oraz do przydomowych warsztatów.
Likwidowanie płomienia, ale nie gaszenie pożaru
Gaśnica podręczna ma przede wszystkim skutecznie zapobiec rozprzestrzenianiu się płomienia. Błąd popełniają ci, którzy uważają, że przeznaczona jest do ugaszenia pożaru. Gaśnica samochodowa pracuje przez około 5 sekund i przy odpowiednim użyciu może sporo zdziałać. Jednak jedno- lub dwukilogramowy zbiornik może jedynie ugasić płomień. Jeśli nie mamy pewności, jaka jest skala zagrożenia, natychmiast zawiadamiamy straż pożarną. Bez właściwej reakcji przy pomocy profesjonalnych narzędzi, spalenie samochodu spowoduje olbrzymie straty.
Obowiązek posiadania gaśnicy
W ustawie Prawo o ruchu drogowym czytamy, iż pojazd uczestniczący w ruchu drogowym powinien być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego nie zagrażało bezpieczeństwu pasażerów i innych uczestników ruchu. Wśród obowiązkowego wyposażenia pojazdów (w tym również ciągników) ustawodawca jednoznacznie wskazuje na gaśnicę ze środkiem gaśniczym typu ABC. Z treści przepisów wynika, że powinna się ona znajdować w miejscu łatwo dostępnym w razie potrzeby jej użycia. Warto również wziąć pod uwagę potrzebę solidnego przymocowania gaśnicy, aby w niekontrolowany sposób nie odczepiła się w czasie jazdy, tworząc dodatkowe zagrożenie dla kierowcy i pasażerów.
Kodeks drogowy narzuca pojemność gaśnicy stanowiącej wyposażenie pojazdu. Wynosi ona nie mniej niż 1 kg proszku gaśniczego. Ponadto na właścicielu samochodu ciąży obowiązek przeprowadzenie przeglądu urządzenia co dwa lata.
Jak zbudowania jest gaśnica?
Gaśnica składa się z trzech zasadniczych elementów:
- zbiornika ciśnieniowego,
- zamykającego zbiornik zaworu oraz
- środka gaśniczego.
Do zaworu montowane jest oprzyrządowanie: manometr wskazujący ciśnienie wewnątrz zbiornika (w gaśnicach typu X) oraz rurka wylotowa i wąż do kierowania strumieniem środka gaśniczego. Działanie gaśnicy polega na uwolnieniu zgromadzonego wewnątrz środka gaśniczego i skierowaniu go na źródło ognia. Pod względem umiejscowienia czynnika wyrzutowego (sprężonego gazu) rozróżnia się dwa typy gaśnic: X i Z.
Gaśnica o oznaczeniu „Z” to tańsze rozwiązanie. Jej działanie opiera się na zbiorniku, w którym znajduje się dwutlenek węgla. Wytwarza on odpowiednie ciśnienie w celu dokonania wystrzału proszku gaśniczego. Dzieje się to jednak po pewnym czasie. Użycie takiej gaśnicy wymaga większego wyczucia, a działanie może okazać się mało efektywne. Ponadto gaśnice w wariancie „Z” nie nadają się do ugaszenia pożaru instalacji elektrycznej.
Gaśnica typu „X” posiada specjalny wskaźnik ciśnienia azotu. Ten gaz pozwala na natychmiastowe działanie proszku. Dzięki temu szybciej i skuteczniej ugasimy ogień. Z tego powodu zaleca się korzystanie właśnie z tych gaśnic tym bardziej, że są również przydatne przy gaszeniu instalacji elektrycznej.
Jak gasić pojazd?
W razie stwierdzenia gwałtownego zadymienia lub w przypadku pojawienie się płomienia:
- natychmiast wyłączamy silnik,
- wyciągamy kluczyk ze stacyjki,
- jeżeli dym wydobywa się spod maski nie otwieramy jej, a jedynie lekko uchylamy,
- po wyciągnięciu gaśnicy usuwamy zawleczkę z rączki urządzenia,
- trzymając gaśnicę w pozycji pionowej, kierujemy dyszę na źródło płomienia czy dymu,
- naciskamy spust.
Rodzaje gaśnic
Ze względu na zastosowany środek gaśniczy, podręczne gaśnice przenośne dzieli się na: proszkowe, śniegowe i wodne (płynowe, mgłowe).
Gaśnica proszkowa to cylindryczny zbiornik zaopatrzony w dźwignię uruchamiającą zawór. Proszek gaśniczy wyrzucany jest przez dyszę lub wężyk za pomocą gazu obojętnego (azotu lub dwutlenku węgla). Gaśnica ta gasi pożar „na sucho”, odcinając dopływ tlenu do palącego się obiektu. Gaśnice proszkowe należą do najbardziej popularnych. Są nietoksyczne i dobrze penetrują ogień, tworząc warstwę izolacyjną wokół płonącego materiału.
Zastosowanie:
- pożary z grup A, B, C lub B, C – w zależności od rodzaju użytego proszku;
- pożary z grupy D (proszek D);
- pożar urządzeń elektrycznych pod napięciem do 1 kV.
Nie gasić:
- ruchomych części maszyn (zacieranie np. łożysk tocznych);
- komputerów i sprzętu elektronicznego;
- olejów i tłuszczów w urządzeniach kuchennych.
Gaśnica śniegowa jest grubościenną butlą stalową, połączoną wężem elastycznym z tubą służącą do wyrzucania środka gaśniczego. Wnętrze gaśnicy wypełniono ciekłym dwutlenkiem węgla, który po otwarciu zaworu wydostaje się na zewnątrz i gwałtownie rozpręża, uzyskując temperaturę -80°C, a na powierzchni osadza się w postaci suchego lodu (stąd nazwa gaśnicy). Strumień ten zbija mechanicznie płomień, nie pozostawia śladów po użyciu.
Zastosowanie:
- pożary z grup B i C;
- pożar urządzeń i instalacji pod napięciem do 1 kV (zwłaszcza elektroniki i maszyn precyzyjnych), pod warunkiem zachowania odległości co najmniej 1 m od gaszonego sprzętu;
- wszędzie tam, gdzie użycie proszków gaśniczych nie jest wskazane ze względu na obecność urządzeń wrażliwych na pyły i zabrudzenia (np. lakiernie).
Nie gasić:
- ludzi (ryzyko wywołania odmrożeń);
- siarki, węgla, metali lekkich;
- silnie rozgrzanych elementów konstrukcji i urządzeń (ryzyko wywołania szoku termicznego).
Gaśnica wodno-pianowa to typ gaśnicy, w której środkiem gaśniczym jest piana powstająca z połączenia koncentratu środka pianotwórczego i wody. Piana uwalnia się ze zbiornika pod wpływem sprężonego gazu. W porównaniu z gaśnicami proszkowymi, gaśnice pianowe są bardziej ekologiczne, a czyszczenie pomieszczeń po użyciu środka gaśniczego jest znacznie łatwiejsze.
Zastosowanie:
- pożary z grup A, B, F.
Nie gasić:
- płonących materiałów reagujących z wodą (np. sód, potas, fenol, wapno);
- pożarów materiałów palących się w postaci żaru w wysokich temperaturach;
- płonących instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem przy użyciu tradycyjnych gaśnic pianowych.
- W nowoczesnych gaśnicach na pianę można bezpiecznie gasić urządzenia elektryczne pod napięciem do 1 kV, przy zachowaniu odległości przynajmniej 1 m od gaszonego przedmiotu.
Gaśnica wodno mgłowa – środkiem gaśniczym jest w niej woda zdemineralizowana. Unikatowa technologia wytwarzania mgły wodnej pozwala zminimalizować szkody powstałe w wyniku gaszenia pożaru, nie pozostawiając śladów po użyciu środka gaśniczego. Nadaje się do gaszenia płonącej na ludziach odzieży oraz pożarów urządzeń będących pod napięciem, olejów i tłuszczów jadalnych, ważnych dokumentów i urządzeń.
Grupy pożarów
grupa | opis pożaru | przykłady |
A | pożar materiałów stałych | drewno, papier, węgiel, tkanina, słoma |
B | pożar cieczy i materiałów stałych topiących się | nafta, benzyna, alkohole, parafiny, farby, lakiery, rozpuszczalniki |
C | pożar gazów | gaz miejski, metan, propan, wodór, acetylen |
D | pożary metali | metale kolorowe |
E | pożary urządzeń pod napięciem | |
F | pożary tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych | rozgrzany olej jadalny na patelni, we frytownicy |